Een serene onderdompeling in de visie van Noguchi

In een gewezen industrieel pand in de New Yorkse wijk Queens bevindt zich een museum dat - onterecht - niet vaak de toeristische lijstjes haalt, namelijk het Noguchi Museum. De Amerikaans-Japanse artiest Isamu Noguchi (1904-1988) wordt als controversieel en experimenteel beschouwd. Hij is echter zonder meer één van de belangrijkste beeldhouwers van de twintigste eeuw. Daarnaast is Noguchi geprezen om zijn design meubels en verlichting en zijn werk als landschapsarchitect. Tijdens de laatste jaren van zijn leven ontwierp Noguchi dit museum, vlakbij zijn atelier, om de sleutelwerken van zijn carrière in de meest voorname omstandigheden te kunnen exposeren.

De oorspronkelijke, rode bakstenen gevel van het pand uit 1920 is behouden gebleven. De galerieën en de binnentuin van het Noguchi museum hebben echter een volledig andere uitstraling. De ruimtes hebben een sereen en meditatief karakter. Als bezoeker start je in een eerder donkere, betonnen galerie die geleidelijk aan meer lichtrijk wordt en naar een openlucht expositieruimte transformeert. In deze eerste ruimtes van het museum heeft Noguchi zijn basaltwerken uit het einde van zijn carrière geplaatst. Hierdoor start de permanente installatie van museum in een omgekeerd chronologische volgorde.

De bezoeker wandelt verder naar de beeldentuin die verraadt dat Noguchi zijn eigen identiteit onderzocht. De door Noguchi aangelegde tuin is het hoogtepunt van zijn analyse van de Japanse cultuur. De intieme tuin bestaat uit Japanse beplanting, fonteinen, zitbanken en sculpturen. De positionering van de sculpturen is bewust gekozen: in harmonie met de elementen van de tuin maar tegelijkertijd niet verstopt.

De permanente installaties gaan verder op de eerste verdieping waar zijn marmeren werken uit de jaren 1960 tot sculpturen in basalt en graniet uit de jaren 1980. Een stage bij beeldhouwer Constantin Brancusi was cruciaal voor Noguchi waarna hij zich toelegde op meer abstracte sculpturen. Noguchi was een fervent reiziger en ging indrukken opdoen in China, Japan, Italië en de Verenigde Staten. Dit vertaalt zich in de veelzijdigheid aan materialen en technieken die gebruikt worden in zijn beeldhouwwerken.

De expositieruimtes op de tweede verdieping huizen wisselende tentoonstellingen uit de museumcollectie. De huidige tentoonstelling getiteld ‘Subscapes’ loopt nog tot drie september 2023. De reeks van een veertigtal sculpturen en ontwerpen richt zich op Noguchi zijn interesse in het onzichtbare en verborgene. De zone van schijnbare onzichtbaarheid, wanneer voorwerpen vanuit een ander standpunt bekeken worden, is een inspiratiebron voor Noguchi zijn ontwerpen. Zijn iconische salontafel met glazen tafelblad in opdracht van Herman Miller is een goed voorbeeld van het sublandschap. Het meubelstuk heeft een transparant bovenblad en een zichtbaar onderstel waardoor er volledig tegen het traditionele beeld van de tafel ingegaan wordt. De samenwerking met Herman Miller illustreert daarnaast dat Noguchi massaproductie van zijn ontwerpen niet schuwde. Voor hem was het een manier om zijn creaties open te stellen voor het publiek. En met succes. Wie bij zijn Akari lichtsculpturen niet direct iets voor de geest kan halen, open je zoekprogramma voor een “aha moment”.

Een museum ontworpen door de artiest zelf laat je in het meest optimale kader kennismaken of juist verdiepen in zijn levenswerk. Juist doordat het museum niet tot de grote toeristische trekpleisters van New York behoort, bewaart het zijn intieme karakter. Het Noguchi Museum is echter een verborgen parel die elke designliefhebber zeker zal weten te smaken.